Kledingproject

Maandag 15 april 

Een korset zoals Plonia dat droeg.

De expositie komt eraan

Het is zover: woensdag gaat Plonia's kleding de wijde wereld in. De reis begint bij museum De Koperen Knop in Hardinxveld-Giessendam. Daar is alle kleding na woensdag te zien, tot eind juni. Inmiddels hebben zich ook andere musea gemeld die de kleding willen tonen, dus de tournee wordt vervolgd.

Plonia's huis

In het Rabobankgebouw in Hardinxveld-Giessendam komt op de leestafel een foto van Plonia's huis te staan. Haar woning stond namelijk op de plek van de huidige Rabobank.

In De Koperen Knop zijn de volgende reconstructies van Plonia's kleding te zien:

- de zondagse rok en blouse
- het wijde ondergoed
- de vier onderrokken
- het korset
- de gebreide borstrok
- de omslagdoek die mijn moeder breide aan de hand van een patroon uit de negentiende eeuw, uit het blad Gracieuse

Het adres van museum De Koperen Knop is: Binnendams 6. Het is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 13.00 tot 17.00 uur en op zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur. Het museum is gevestigd in een prachtige zeventiende eeuwse boerderij die Plonia ook gekend heeft. Haar schoonvader woonde er schuin tegenover.

Hoepelmakerij

In het voorhuis van de boerderij is een deftige boerenwoning ingericht. In de stal zijn wisselende exposities te zien. Verder heeft De Koperen Knop een museumtuin, een smederij en een hoepelmakerij. In de smederij is nog te zien hoe Plonia's vader zijn ambacht uitoefende. In de hoepelmakerij waan ik mijzelf altijd een bezoeker van het bedrijf van mijn overgrootvader, Plonia's man Arie Loeve. Het is alsof Plonia er elk moment kan binnenstappen, met een kannetje koffie voor Arie.

In de koffiekamer en op de terrassen van het museum kunnen bezoekers wat eten en drinken.

Voor meer informatie over De Koperen Knop: http://www.koperenknop.nl/

Donderdag 7 maart
Steeds dichter bij Plonia

In de huid kruipen van je overgrootmoeder... daar is veel naaiwerk voor nodig, en ook veel onderzoek. Nog steeds heb ik
niet het gevoel dat ik Plonia helemaal begrijp. Foto links: N. Broekhuizen, Gouda. Foto rechts: Marlise Bijkerk, Noordeloos.

Na een jaar van lezen, speuren, nadenken, interviewen en naaien heb ik mijn overgrootmoeder al behoorlijk goed leren kennen. Onze karakters verschillen, zoveel is duidelijk. Maar wat is de invloed van onze omgeving en wat is van onszelf? En welke personen, opvattingen en gebeurtenissen hebben Plonia gemaakt tot wie zij was? Het afgelopen jaar heeft me dicht bij mij overgrootmoeder gebracht, maar er valt nog veel te onderzoeken!

Dinsdag 5 februari
Kleding uit 1912 keert terug

De bovenkleding is af! Na het vooroorlogse ondergoed en de vier onderrokken heeft Marlise nu ook de blouse en rok voltooid. Er gingen vele maanden aan vooraf, maanden van onderzoek naar kleding van rond 1900, van knippen, stikken, naaien en priegelen, van speuren naar de juiste stoffen en het goede kant, van uitproberen en soms weer opnieuw beginnen. Plonia zou tevreden zijn.

Exposities
Nu moet alleen aan het korset nog de laatste hand gelegd worden. Een aantal musea gaat de kleding tentoonstellen, mogelijk met spulletjes die van Plonia zijn geweest en nog in de familie rondzwerven. We willen een paneel maken met foto's uit Plonia's leven, en informatieve tekst. We gaan jullie, trouwe en nieuwe bezoekers van dit blog, natuurlijk op de hoogte brengen van alle data en locaties van de exposities. En natuurlijk ga ik nog een keer poseren, precies zoals Plonia. Wordt vervolgd...

 Vrijdag 11 januari
Alsof Plonia's kledingkast opengaat

Een zwartwitfoto komt tot leven nu het werk aan de blouse vordert.
Vandaag heb ik alle kleding gepast, inclusief de onderrokken. Je omkleden is als een reis in een tijdmachine. Een gewone vrijdagochtend verandert in een zondagochtend uit 1913.
Hoe voelde Plonia zich als ze de brede boorden van de mouwen dichtknoopte en zag hoe de licht glanzende stof blousend over haar polsen viel? En streek ze met haar vingers over het kant dat het passtuk langs de hals siert?

Straks, als het kant op het halsboord is bevestigd, zet Marlise ook de siersteen erop. Dan volgen nog de drukknoopjes middenvoor en is de blouse gereed. Aan de rok moet ze nog heel wat naaiwerk doen. Er moet bijvoorbeeld nog een tailleband aan bevestigd worden. Zou Plonia straks tevreden zijn?

 Maandag 10 december

Dankzij een oproepje in de rubriek 'Lezers helpen lezers' van het Algemeen Dagblad hebben we baleinen gevonden. Han Batenburg herinnerde zich dat er bij hem op zolder nog materialen lagen waarvan hij dacht dat die uit een corset afkomstig waren. 'Ze komen stellig uit mijn familie', mailde hij. 'Mijn moeder droeg in haar jonge jaren nog een corset.' Hij gaat ons de baleinen opsturen.Er was een tweede persoon die op de oproep reageerde. Mogelijk stuurt zij ons ook nog wat oude materialen.
Ook museum De Koperen Knop kon ons helpen. Het museum schonk ons een paar korte baleinen en een aantal oude, maar nog nooit gebruikte jarretels.Han Batenburg mailde ons alvast een foto van de baleinen. Ze zijn van metaal, met een wit (verf)laagje.

Dinsdag 13 november 2012

Na het ondergoed, corset en alle onderrokken is Marlise nu bezig met de zondagse blouse van Plonia. In het echt is hij nog mooier dan op de foto. De glanzende bordeauxrode stof, de plooitjes, de deftige mouwen... De leukste fase van het kledingproject is begonnen.
Het passtuk gaat Marlise versieren met antiek kant. De hals krijgt een staand boord, met kant en een broche. Net als bij Plonia.

 

 Donderdag 25 oktober 2012

Vanmorgen hebben Marlise en ik weer eens een bezoekje gebracht aan de textielwerkgroep van museum De Koperen Knop in Hardinxveld-Giessendam. De leden van de werkgroep volgden cursussen over kleding van vroeger, beheren het depot met antieke kleding en hebben veel kennis. Nu Marlise de onderkleding af heeft  (en het corset ver is gevorderd), wil ze weten hoe bovenkleding werd gemaakt. Op onderstaande foto bekijkt Marlise een jakje uit het einde van de negentiende eeuw.

Marlise in overleg met Dicky den Dikken en Tine Hogewoning van de textielwerkgroep. Ze bekijken de baleinen die Marlise voor het corset heeft gekocht.

Een prachtig bordeaux rood jakje uit het einde van de negentiende eeuw, met de lap stof en het kant dat Marlise voor Plonia's bovenrok en blouse gaat gebruiken. In het jakje is goed het zandkleurige linnen binnenwerk zichtbaar.

De hals van een jakje uit het einde van de negentiende eeuw. Plonia's moeder droeg dergelijke kleding.

Het corset van omstreeks 1900 hebben we nog eens goed bekeken. De achterkant, met veter. En de voorkant, met haakjes en oogjes.

Dinsdag 2 oktober

De bovenste onderrok is zo goed als af. Je kunt zien dat de onderste onderrokken wat te lang zijn, die gaat Marlise korter maken. Ook krijgt de bovenste onderrok nog een mooi randje kant boven de strook. Deze rok moet fraai zijn omdat vrouwen de bovenrok soms om zich heen slaan als het koud is of regent.

Op de foto hieronder zijn aan de zijkant de veters goed zichtbaar. Omdat er in 1912 nog geen elastiek en ritsen waren, werden rokken omgeknoopt en zat onder de strik een split. Onder de borstrok steekt nog een stukje van het hemd uit (armsgat). Pleuntje de paspop draagt nu ondergoed, een borstrok en drie onderrokken. Ze krijgt nog een eenvoudige, makkelijk te wassen katoenen onderrok en heeft al een warm exemplaar van molton voor in de winter, een katoenen rok van effen bruine katoen en een fraaie van gestreepte, dikke katoen.

Donderdagavond 30 augustus

Na een 'naaistop' in de zomervakantie heeft Marlise het werk weer opgepakt. Het corset is een lastig werkje, met heel veel naden. Het is een kledingstuk dat precies moet passen. Het corset bestaat uit twee lagen van dezelfde stof. Die worden op elkaar genaaid, waardoor de achterkant van beide stukken straks niet meer zichtbaar zal zijn.

Beide lagen zijn genaaid. Nu moeten ze op elkaar gezet worden. Dan volgt nog het aanbrengen van de baleinen, die het corset stevigheid geven. Vervolgens moet Marlise op de rug gaatjes maken voor een rijgveter en komen er aan de voorkant haakjes en oogjes. Met de veter kan het corset aangesnoerd worden. We zijn overigens nog op zoek naar authentieke corsethaakjes. Deze zaten vroeger aan een metalen strip die in zijn geheel aan het corset werd bevestigd. Mocht iemand een adresje weten: we horen het graag!

Maandag 9 juli

Het gaat goed met het kledingproject!

De aanvraag voor een bijdrage uit het potje 'Coöperatief Dividend' van de Rabobank is de deur uit en de eerste signalen die we krijgen zijn positief. Marlise is inmiddels druk met Plonia's corset bezig. Daarvoor zijn we samen naar Willy van Dam van de textielwerkgroep van museum De Koperen Knop geweest. Zij kon ons een oud corset van omstreeks 1900 laten zien. Zo'n corset zit kunstig in elkaar, met haakjes aan de voorkant, een veter op de rug, baleinen die voor het model zorgen en heel veel naadjes om de goede pasvorm te creëren.

Mogelijk wordt de kleding straks tentoongesteld in het Rabobankgebouw in de Peulenstraat, precies op de plaats waar vroeger Plonia's huis stond.
Museum De Koperen Knop gaat de kleding ook een tijdje aan bezoekers tonen, waarschijnlijk samen met een aantal spullen van Plonia die nog in de familie zijn: haar olielampje, een stoel die in haar huis stond, haar kerkbijbeltje...

Vrijdag 15 juni

Marlise heeft al twee onderrokken af. Een bruine van katoen en een voor koude dagen, van dikke molton. Ook heeft ze stof gekocht voor het korset.

Ons huishouden is uitgebreid met een paspop die we de naam Pleuntje hebben gegeven. Pleuntje heeft een prachtig figuurtje. Op de foto draagt ze een schort dat van mijn oma is geweest. Ze is een huishoudelijk type, dat kun je wel zien. Als Marlise Plonia's kleding af heeft, mag Pleuntje die gaan showen.

Woensdag 6 juni

Plonia's onderbroek is ook af! Ik heb hem gepast en kan je vertellen: met zo'n onderbroek aan je lijf heb je geen rokje meer nodig...
Aan de kast zie je het hemd hangen.

Marlise werkt nu aan de eerste van een aantal onderrokken.

Dinsdag 29 mei

Het neemt serieuze vormen aan: het hemd van Plonia is zo goed als af! Het heeft langs de hals en armsgaten een mooi randje van kant. Verder vond Marlise op internet een patroon voor een corset.

En de stof voor Plonia's onderbroek is geknipt. Nog even en ik kan bij Marlise gaan passen. Hopelijk kan het Plonia's goedkeuring wegdragen...


 

Woensdag 9 mei: eerst Plonia's onderbroek

Marijke (kunstenares in Hardinxveld) en Marlise (net als ik een achterkleindochter van Plonia) ontmoeten elkaar deze avond voor het eerst. Marijke heeft research gedaan en vertelt Marlise hoe een onderbroek in 1912 werd gemaakt. Elastiek had Plonia nog niet. Aan haar onderbroeken zaten bandjes waarmee ze de broek vaststrikte. De achterkant kon ze naar beneden klappen als ze het houten huisje (de plee) achter haar huis bezocht. Vrouwen konden de achterkant van hun onderbroek los maken terwijl de voorkant om de taille geknoopt bleef. Zo konden ze makkelijk ergens neerhurken om hun behoefte te doen zonder dat hun broek in de modder hing.

Klik op de link om het filmpje met een schets van het ondergoed te zien:

Vrijdag 4 mei: sieraden gevonden

De afgelopen dagen heb ik in een sieradenwinkel en in mijn 'juwelenkistje' een paar spullen gevonden die ik kan gebruiken voor mijn Plonia-outfit. Kammetjes voor in het haar, oorringetjes en een ring die lijken op de sieraden die Plonia op haar foto draagt. En een ring met een grote steen. Die ring gaat mijn vader vermaken, zodat we de steen op stof kunnen vastzetten. Plonia draagt op de band om haar hals ook zo'n steen.
Komende week komen we voor het eerst als voltallige werkgroep bijeen. We gaan het hebben over de patronen en de taakverdeling en besluiten welk kledingstuk Marlise het eerst gaat maken. Wordt het de onderbroek of de blouse, het hemd of een onderrok? En hoe komen we aan een corset zoals dat in 1912 werd gedragen?

Woensdag 2 mei: Plonia heeft ons haar borstrokpatroon gestuurd

Patroon damesborstrok

Materiaal:

breinaalden nummer 2,5 of 3

haaknaald om picootjes langs hals en armsgaten te haken

Rugpand:

Opzetten: 132 steken. Leg twee breinaalden op elkaar en zet daar de steken op, om de opzetrand elastisch te maken. De borstrok wordt in twee recht, twee averecht gebreid. Zo wordt het een rekbaar breiwerk dat zich naar je lichaam voegt. De heen- en weergaande naald: twee recht, twee averecht. Aan de averechtse kant de steken breien zoals ze zich voordoen.

Brei 60 centimeter, daarna twee ribbels breien. Voor de armsgaten aan weerszijden afkanten: 2 x 3, 3 x 2, 5 x 1.

Het bovenstukje wordt in rechte en averechte steek gebreid.

1 recht, 1 averecht, 2 recht, 1 averecht, 5 recht, 1 averecht, 2 recht, 1 averecht, 5 recht, 1 averecht, 2 recht, 1 averecht, 5 recht, 1 averecht, enz.

Tel even goed uit dat het werk symmetrisch is. In het midden zitten 2 averechten. Zie ook de foto.

Na 10 centimeter voor de hals de middelste 50 steken in ribbels gaan breien. Na 4 ribbels 44 middensteken afkanten. De schouders hebben elk 24 steken. Als de schouders 10 centimeter hoog zijn de steken op een hulpnaald zetten.

Voorpand:

Brei dit als het rugpand. Er zijn twee verschillen: de vierkante hals is 5 centimeter dieper en er zit een bustevorm ingebreid.

Voor het inbreien van de bustevorm: bij een hoogte van 45 centimeter 38 steken breien, daarna tussen 2 averechten een lusje opnemen en daarvan een rechte steek breien. Zo heb je een steek bijgemaakt. Dan 1 averecht. Dan 54 steken breien Tussen 2 averecht een rechte steek bijmaken. Dan 38 steken breien. Dan vijf naalden breien. Aan de averechte kant, op de plaatsen waar nu 1 averecht is, 1 averecht bijmaken. In totaal zijn er dan 4 steken bijgemaakt op 1 naald. Drie naalden breien. Aan de voorkant op deze 4 plaatsen een lussen tussen de 2 averechte steken opnemen en er een rechte steek van maken. Zo doorgaan tot er twee keer 13 steken extra tussen gebreid zijn. Zoals deze steken opgebouwd zijn, ga je deze verbreding ook weer afbouwen. Deze 'figuurnaad' bestaat op zijn breedst uit 13 steken, om en om 1 averecht en 1 recht. De hoogste is 52 naalden. Dan nog 6 naalden 2 recht, 2 averecht. Dan twee ribbels breien en daarna aan het pasje beginnen.

Het patroon van het pasje bestaat uit 9 steken die telkens herhaald worden. Het aantal steken is deelbaar door 9. Eerste naald: 1 averecht, 1 recht, 2 averecht, 1 recht, 1 averecht, 3 recht. Deze 9 steken steeds herhalen. Tweede naald: 4 recht, 1 averecht, 2 recht, 1 averecht, 1 recht. Deze 9 steken steeds herhalen. Deze twee naalden steeds herhalen.

Naai de zij-naden aan elkaar en brei de schouders aan elkaar. Haak een picootje rond de armsgaten en hals.

Veel succes,

Plonia

Donderdag 19 april: overleg met experts

Marijke Bongers (rechts) in overleg met experts van museum
 De Koperen Knop: Tine Hogewoning (links) en
Dicky den Dikken

Twee dames van de textielwerkgroep van museum De Koperen Knop in Hardinxveld-Giessendam hebben Marijke Bongers en mij advies gegeven. Voor Marlise, die verhinderd was, hebben we foto's en een verslag gemaakt. Het is duidelijk dat dit kledingproject uit de hand gaat lopen... Wat een voorraad kleding had Plonia aan het lijf.
Vrouwen in 1912 droegen minimaal vier onderrokken en zeer royaal bemeten ondergoed. Over dat ondergoed ging ook nog eens een corset - en in de winter een borstrok. Dicky hield haar handen een klein stukje van elkaar en zei: 'Als je die wijffies uit ging pellen, schoot er zoiets over.'

Dinsdag 10 april: goede naaister meldt zich

Een andere achterkleindochter van Plonia, Marlise Bijkerk, heeft zich aangemeld voor het kledingproject 'Ponia op d'r sondags'. Ze is een heel goede en ervaren naaister en is enthousiast over het project. Extra leuk is natuurlijk dat ze ook een nazate van Plonia is.

Vrijdag 6 april: naaisters gezocht!

Vandaag, op vrijdag 6 april, gaat het kledingproject 'Plonia op d'r sondags' van start. Eén van de dingen die ik, Plonia's achterkleindochter Anne Marie Hoekstra, de komende maanden ga doen is proberen twee kledingstukken van Plonia terug te laten keren in het Hardinxveld van 2012: een zondagse blouse en rok.

Vandaag heb ik overleg met de Hardinxveldse kunstenares Marijke Bongers. Vroeger maakte zij bruidsjurken. Momenteel runt zij 'Sweet and Simple Stuff' waar ze onder andere ecologische garens en biologische stoffen verkoopt. (Meer info: http://sweetandsimplestuff.nl)

De eerste stap op weg naar Plonia's kleding is vandaag gezet: Marijke heeft mijn maten opgenomen en gaat de patronen tekenen. Ook heb ik een eerste sponsor gevonden: De Schapekop in Nieuwpoort. Eigenares Carina is bereid knopen en kant te schenken. Nu moet ik op zoek naar naaisters die Marijke willen helpen bij deze omvangrijke klus.
Binnenkort gaan Marijke en ik informatie inwinnen bij de Textielwerkgroep van museum De Koperen Knop in Hardinxveld-Giessendam. Deze groep heeft veel kennis op het gebied van historische kleding.