Grauw en saai of juist prachtig?

Kruidcake uit een zakje. Water erbij: klaar!

Ottoland, 31 oktober 2012

Hey Plonia,

Leuk geblokt gordijntje heb je gemaakt voor onder je gootsteen. Zo'n granieten aanrecht en gootsteen als jij hebt, dat is nu weer helemaal in de mode, weet je dat? Er zijn mensen die veel geld over hebben voor een authentiek aanrecht. Mooi vind ik het.
Zelf heb ik vanmiddag na werktijd ook nog snel iets gemaakt. Geen gordijntje, maar kruidcake. Met een bakmix zoals jij die niet kunt krijgen. Ik hoef alleen een zakje leeg te schudden in een kom en er lauw water bij te doen. Roeren, uurtje in de oven en klaar.

Grauw en saai

Terwijl ik het beslag stond te roeren bedacht ik dat ik nog steeds niet weet hoe ik jouw tijd moet beoordelen. We schrijven elkaar nu al bijna negen maanden en ik weet niet hoe ik het moet zien.

In jouw tijdschriften staan geen kleurenfoto's. Het blad 'Eigen Haard' dat jij leest bevat geen lekkere recepten, geen tips voor leuke uitstapjes of vakanties, geen recensies van mooie films. Dat weet ik, want ik heb op internet gezocht naar informatie over dat oude tijdschrift. Verder ben jij nog nooit in het buitenland geweest, weet je niet hoe bergen of heuvels eruitzien en bezoek je geen restaurants. Als ik daarnaar kijk, denk ik dat jouw leven saai, grauw en armoedig is.

Prachtig leven

Maar als ik na een dag hard werken een paar deciliter water door een kant en klaar zakje bakmix roer, denk ik aan de behaaglijke warmte van jouw kolenfornuis, de verse eitjes van jouw kippen, de appels uit jouw eigen boomgaard, jouw leven met de seizoenen, jouw slow food, de gezelligheid van familie die allemaal dichtbij woont. Dan denk ik weer: die Plonia heeft toch een prachtig leven.

Nou ja, de kruidcake smaakte in ieder geval prima, ook al kwam hij uit een zakje en zaten er geen verse eieren en roomboter door.
Stuur jij mij nog eens een leuk oud recept? Hoe ouder hoe beter.

Groet!
Anne Marie

De kruidcake smaakte heerlijk, ook al kwam 'ie dan uit een zakje.

Allemaal ellende in de courant

Vanmiddag heb ik een gordijntje voor onder
de gootsteen genaaid.

Hardinxveld, 29 oktober 1912

Dag Anne Marie,

Lieve kind, een krant maken, ik moet er niet aan denken. En wat ziet jouw bureau er vreemd uit. Waarom staat er zo'n schilderij middenop, met zo'n vreemd plat doosje ervoor? En waar zijn je kroontjespennen, je potloden, je vulpenhouders en je inktpot?

Je vroeg je af of mijn dagen voorbij kabbelen. Somtijds is dat tegenwoordig zo. Ik heb nog geen gezin, mijn ouders redden zichzelf nog heel behoorlijk en er is geen mevrouw meer die mij orders geeft. Al zijn er natuurlijk nog steeds drukke dagen en perioden, bijvoorbeeld als de oogst van de moestuin verwerkt moet worden. Of in 't voorjaar, met de grote schoonmaak en het zaaien en wieden op 't land.

Balkanoorlog

Vanmiddag heb ik een nieuw gordijntje genaaid voor onder de gootsteen. Het is alleraardigst geworden. Daarna heb ik in de Nieuwe Gorinchemse Courant gelezen, over de Balkanoorlog. Daaruit kan erger voortvloeien, schrijft de correspondent. De Balkanvolken zijn stambroeders der Russen. Als Turkije zegeviert, komen de Russen de Slavische volken stellig te hulp. Soms vreest men dat de Balkanoorlog aanleiding zal geven tot een grote Europeeschen strijd, omdat de mogendheden er zoveel verschillende belangen hebben. Een mens moet er maar niet te veel over piekeren.

Roddelpraatjes

Ook las ik over ene A.M.G., een huisvrouw te Nieuw-Lekkerland. Zij wordt ervan verdacht haar vader te hebben vergiftigd. Maar haar verdediger noemde dat tegenover de rechter 'praatjes van den dijk'. Enfin, in ieder geval heeft het mens haar kind moeten krijgen in 't gevang. De rechtbank heeft de vrouw in vrijheid gesteld, maar ze heeft een jaar in voorlopige hechtenis gezeten. Ik bedacht bij mijzelf hoe groot de gevolgen kunnen zijn van praatjes die men op de dijk uitwisselt. De mensen roddelen zo snel. Maar misschien zijn ze bij jou in het dorp een stuk wijzer.

Je liefhebbende,
Plonia

Strijdster voor vrouwenrechten

Speciaal voor jou heb ik vanmorgen mijn
werkplek op de foto gezet.

Ottoland, 27 oktober 2012

Hoi Plonia,

Vandaag schrijf ik je tussen het tikken van krantenberichten door. Mijn collega-journalist heeft vakantie, dus nu mag ik de krant in m'n eentje maken. Vanmorgen heb ik op de redactie gezeten, waar geen collega te bekennen was. En vanmiddag thuis moet ik, tussen wat huishoudelijke taken door, ook nog wat berichten verwerken.
Het geeft me het gevoel dat de dag een te kleine koffer is, niet geschikt voor de berg werk die ik moet verplaatsen.
Ken jij dat gevoel eigenlijk? Of kabbelen jouw dagen rustig voorbij, van het aansteken van je kolenkachel in de ochtend tot het uitblazen van je olielamp voor het slapen gaan?

Tips

Bedankt voor je 'nuttige wenken' voor tijdreizigers. Bij ons zou niemand dat zo zeggen; wij hebben het over 'handige tips'. Maar je hebt gelijk: in een gids moet ook wat komen over eetgewoonten en bezienswaardigheden in jouw dorp. En ik vind het een geweldig idee om bezoekers te ontvangen in de hoepmakerij. Mensen uit mijn tijd zijn gek op 'oude ambachten'. Je kunt rustig meer dan 10 cent entree vragen. Er moet nog wel een geldwisselkantoor op poten gezet worden, want in plaats van guldens hebben wij euro's. Of neem je ook genoegen met betaling in natura?

Suffragettes

Ik zou nog reageren op het verhaal over suffragettes dat jij had gelezen. Ik ken het verhaal natuurlijk niet, maar de schrijver gaat er blijkbaar vanuit dat zijn lezers niet positief over dergelijke vrouwen denken. Anders had hij niet geschreven dat de suffragette 'een uitdrukking van zelfvoldaanheid op haar magere gelaat' heeft. En hij schat blijkbaar ook in dat de lezers het leuk vinden als zo'n strijdster voor vrouwenrechten door een boer gedwongen wordt huishoudelijk werk te doen.

Hakken in het zand

Zelf ben ik overigens niet zo enthousiast over suffragettes. Ze doen meer kwaad dan goed. Het werkt overal zo: een veranderingsproces heeft z'n tijd nodig. Wie de verandering wil forceren, bereikt juist dat mensen die aarzelen de hakken extra in het zand zetten. Zeg maar tegen de suffragette in jouw dorp - hoe heet ze ook alweer, Aagje toch? - dat ze geduld moet hebben. Over honderd jaar zijn we een stuk verder.

Ik wens je een mooie zondag morgen!

Liefs,
Anne Marie

Nuttige wenken voor tijdreizigers

Er groeien veel wilgen in ons dorp. We gebruiken
de wilgentenen voor diverse zaken.

Hardinxveld, 25 oktober 1912

Dag Anne Marie,

Als ik je adviezen aan mensen uit 2012 zo lees, lijkt het wel alsof er in mijn dorp een vreemde stam uit een nog maar pas ontdekt gebied woont. Maar ik moet erkennen: het klopt allemaal wel. Alleen vind ik het vanzelfsprekend, die omgangsvormen en gewoonten. Voor jullie zijn ze dat blijkbaar niet.

Tien cent entree

Enfin, ik begin de kansen van bezoekers uit de toekomst steeds meer te zien. Ik dacht: misschien zijn er gasten bij die de hoepmakerij van Arie willen bezoeken. Dan zien ze nog eens een echte ambachtsman aan het werk. Denk je dat we 10 cent entree kunnen vragen? Jullie zijn tenslotte welvarend. Of is 10 cent teveel? Het is ongeveer de prijs van een brood. Voor een paar centen meer kunnen de mensen koffie van me krijgen, van versgemalen bonen.

De prijzen van brood.

Grienden en zalm

Ik vind dat jouw gids voor tijdreizigers nog niet volledig is hoor. Je moet de lezers wel vertellen hoe mooi mijn dorp is. Dat er veel ongerepte grienden zijn (dat zijn wilgenbossen) en dat er volop verse zalm in de rivier zwemt. Je moet ook iets schrijven over de heerlijke dingen die we eten: zelfgemaakte puddingen, verse vis uit de rivier, stoofperen uit onze boomgaarden. Griesmeel, boekweitgrutten, gewelde en gekookte bruine bonen met gedroogde appeltjes en spek... En dat de mensen bij café Bakker wat kunnen drinken.

Je liefhebbende,
Plonia

Gids voor tijdreis

Zorg voor gepast schoeisel.

Ottoland, 22 oktober 1912

Hoi Plonia,

Op jouw verhaal over suffragettes reageer ik de volgende keer. Ik wil je eerst vragen of je eens wilt kijken naar mijn tips voor tijdreizigers naar het Hardinxveld van 1912. Er zijn vast veel mensen die zo'n reis willen maken, als de wetenschap binnen enkele decennia zo ver is.

Omgangsvormen

- Groet iedereen in het dorp. Hardinxveld is in 1912 een dorp met ongeveer 5700 inwoners. Veel mensen kennen elkaar. Bovendien: individualisme bestaat nog niet. Dorpelingen hebben elkaar nodig.
- Als je vermoedt dat een vrouw zwanger is: praat er niet over. Over zwangerschap wordt niet gesproken. Taboe.
- Vraag bij gewone mensen 's avonds niet om warm eten. Men kent alleen slow food en heeft geen vaatafwasmachine. Om die redenen eten alleen de rijken 's avonds warm: zij hebben personeel om het vele werk dat een warm maal met zich meebrengt uit te voeren.

Kleding

- Zorg voor gepast schoeisel. Geen naaldhakken. Klompen bijvoorbeeld. Dames kunnen ook voor rijglaarsjes kiezen.
- Voor vrouwen: laat vast je haar groeien. Vrouwen met kort haar worden nagestaard. En uitgejouwd door schooljeugd. Alle vrouwen hebben lang, opgestoken haar.
- Dames kunnen zwemkleding thuis laten. Alleen op plekken waar niemand je kan zien, kun je een poging wagen. Op alle andere plekken is na één onderdompeling je reputatie als onzedige vrouw gevestigd.
- Mannen kunnen gerust hun zwembroek meenemen. Aan hun blote armen, benen en buik neemt niemand aanstoot.
- Als je in de winter gaat: neem een lange onderbroek mee (man) of beenlange gebreide wollen kousen (vrouw). En borstrokken (gebreide hemden). Huizen zijn slecht geïsoleerd en de meeste vertrekken zijn niet verwarmd. Alleen bij het kolenfornuis in de keuken en bij de kachel in de woonkamer is het behaaglijk.
- Vrouwen, zorg voor voldoende onderrokken. Tot op de enkels. Een enkele rok vindt men onfatsoenlijk: die zwiert teveel om je benen. In de winter is het bovendien te koud.
- Een jas is niet zo nodig. De meeste vrouwen dragen alleen bij heel koud weer een omslagdoek. Dankzij je onderrokken, lange wollen kousen (of bij een man: lange onderbroek) en borstrok heb je niet snel behoefte aan een jas.

Handige spullen

- Mobiele telefoon: alleen om foto's te laten zien. Totdat je accu leeg is.
- Po. Tenzij je 's nachts door een stikdonkere tuin naar de plee wilt strompelen. Een lantaarn is dan een optie, maar bij regen, kou en sneeuw is het een barre tocht.
- Kuntgebitjes. Je zult er menig oudere met een mummelmondje een plezier mee kunnen doen.
- Oude brillen om uit te delen. Behoeft geen uitleg.
- Voor vrouwen: maandverband. Tenzij je oude lappen een prima alternatief vindt.
- Voor heren: scheerkwast, -zeep en -mesje. Ook volop verkrijgbaar in het dorp overigens.

Heb jij nog aanvullingen, Plonia?

Groet!
Anne Marie

Een verhaal in 'De Prins'

Ik las 'De Prins' bij de koffie.

Hardinxveld, 20 oktober 1912

Beste Anne Marie,

Eerst moet ik je vertellen dat het mejuffrouw Hoogendoorn werkelijk ernst is met haar Bond voor Vrouwenkiesrecht. Volgende maand is er hoogstwaarschijnlijk een bijeenkomst in het lokaal van de heer Bakker. Aagje Hoogendoorn woont nabij de Dam en het Jodensteegje, in een burgerhuis. Men noemt haar een blauwkous; ze toont minachting voor huishoudelijke zaken. Welnu, zij heeft dan ook een dienstbode en geen man en kinderen, dus dat kan zij zich veroorloven.

Suffragette

Gistermorgen kwam ik Aagje weer tegen op de Dam, nabij haar woning. Aan haar gelaat kon ik zien dat zij zeer ontstemd was. Ik vroeg haar of het wel ging.
"Och Pleuntje", zo begon zij. "De mensen zijn zo geneigd om strijdsters voor de goede zaak in een kwaad daglicht te stellen. Neem nu 'De Prins' van afgelopen maand."
Ik onderbrak haar verbaasd. "De Prins?"
"Dat is een maandelijks blad, geïllustreerd. De afgelopen maand stond er toch zo'n vreeslijk verhaal in over een suffragette. Je weet wel, zo noemt men in Engeland de verdedigsters van de goede zaak: vrouwenkiesrecht. Zo'n respectloos verhaal."
Ik vroeg haar wat er dan in 'De Prins' werd geschreven. Toen liep Aagje haar woning binnen en kwam meteen daarna weer naar buiten met het blad.
"Lees zelf maar", zei ze.

Wraak

Vanmorgen zat ik dus bij de koffie te lezen in 'De Prins'. Ik vond het verhaal over de suffragette geenszins verontrustend. Het gaat over een boer die ontstemd is omdat zijn vrouw naar een bijeenkomst voor vrouwenkiesrecht is gegaan en daardoor haar huishoudelijke taken veronachtzaamt. De boer dwingt een suffragette - die volgens het verhaal 'een uitdrukking van zelfvoldaanheid op het magere gelaat' heeft - om thee voor hem te zetten en de vloer te vegen. Dat is zijn wraak op de 'vervloekte suffragettes' die een slechte invloed op zijn vrouw hebben. Nu is het gedrag van de boer natuurlijk erg onbeleefd, maar dat Aagje zich zo druk maakt over dit verhaal, dat begrijp ik werkelijk niet. Snap jij dat?

Je liefhebbende,
Plonia

Stijfselexperiment

Je servet en zelfs je zakdoek blijven staan.

Ottoland, 17 oktober 2012

Hoi Plonia,

Wat een uitvinding, dat stijfsel van jou! Eindelijk kan ik een servetwaaier maken die niet bij het minste of geringste inzakt. Zelfs zakdoeken blijven overeind staan, al is dat wat vreemd en niet zo zinvol. Maar ja, als je dan stijfsel gebruikt, dan wil je ook duidelijk effect zien. Ik heb meteen al mijn katoenen servetten in de pan gekieperd en gestreken voordat ze droog waren. Zie je wel dat ik een steeds betere huisvrouw word?

Badwater

Het kostte me overigens geen enkele moeite om een pak stijfsel te vinden. Je kunt het in de winkel gewoon  krijgen. Het staat bij de waspoeders en het heet nog net zo als in mijn moeders jeugd: Crack Free. Volgens de beschrijving op het pak kun je het witte poeder ook toevoegen aan badwater. Het zou een heilzame, verachtende werking hebben op de huid. Heb jij dat wel eens uitgeprobeerd? O nee, jij hebt geen bad. En in de teil ga je natuurlijk niet meer. Letterlijk bedoel ik dan.

Het was wel vreemd om zakdoeken en servetten in een pan te gooien. Alsof je een nieuw recept uitprobeert. Ik vraag me trouwens af of je het zou kunnen eten of drinken, want het is gemaakt van  rijst. Biologisch afbreekbaar dus. Dat kun je tegenwoordig niet overal van zeggen.

Vreemd gezicht: een servet en een zakdoek in de pan.

De eerstvolgende keer dat we gasten krijgen, zet ik mijn servetwaaiers op tafel. Ik zal de gasten vertellen dat ze zo mooi blijven staan dankzij jouw tips.

Liefs,
Anne Marie

Uitslag Wedstrijd

De uitslag van de wedstrijd 'Laat 1912 herleven' is bekend

De jury heeft zich op maandagavond 15 oktober over de inzendingen gebogen. Plonia's kleindochter Plonia van Westen, haar achterkleindochter Anne Marie Hoekstra en haar achter-achterkleindochter Eva Hoekstra kozen na rijp beraad voor vier prijswinnaars.
De uitslag is te vinden onder het tabblad 'Wedstrijd', of door op onderstaande link te klikken:

http://www.plonialoeve.com/p/wedstrijd.html

De jury aan het werk.

Vaders smederij

De blaasbalg in vaders smederij hangt achter de schoorsteen.

Hardinxveld, 15 oktober 1912

Dag Anne Marie,

Wat ben ik blij dat ik er niet bij was tijdens de lezing die je over mij hield. Ik had echt niet geweten waar ik moest kijken. Arie en ik begrijpen er niets van, dat mensen komen luisteren naar een verhaal over een gewone hoepmakersvrouw. En dat je mijn onderkleding hebt laten zien, ook al is het dan nagemaakte kleding, dat is voor ons heel vreemd. Natuurlijk, het ligt in ons dorp gewoon te bleken op het bleekveld en het hangt te wapperen aan de waslijn, maar tentoonstellen op een podium? Nee… dat doen we niet.

Bedelstaf

Helemaal links zie je de hendel om de
blaasbalg te bedienen.

Jij hebt het maar over mijn duurzame manier van leven. Maar 't zou toch zonde zijn als je een sok zou wegwerpen omdat er een gat in zit? Stel je voor dat we alles wat een beetje kapot is zouden wegdoen, welnu, dan zouden we binnen de kortste keren aan de bedelstaf geraken. En dat we oude kranten op de plee benutten: waarmee moeten we anders onze billen afvegen? Met grassprieten soms?

Blaasbalg

Vorige week ben ik weer eens in de smederij van vader gaan kijken. Hij heeft al een heel aantal krullen voor de wieg gemaakt. Ik mag graag toekijken als hij bezig is. Hij lapt pannen en ketels op, maakt gereedschappen, repareert kachels, maakt strijkbouten. Zo knap. 't Is mooi om te zien hoe de kolen opgloeien als hij aan de hendel van de blaasbalg trekt, hoe het ijzer oranje kleurt van de hitte, waarna het op het aambeeld wordt bewerkt. Vader is inmiddels 68. Het is goed dat broer Pieter hem helpt, want het is best zwaar werk soms.

Had ik al verteld dat mijn zus Neeltje lakentjes gaat borduren voor in de wieg? Dankzij vader en zus ligt mijn kind er straks bij als een prins of prinses.

Je liefhebbende,
Plonia

Een lezing over Plonia

De zaal in Het Arsenaal in Nieuwpoort. Links van mij op het podium jouw
foto, levensgroot. Rechts de paspop met jouw onderrokken en hemd.

Ottoland, 12 oktober 2012

Hey Plonia,

Een zaal vol mensen heeft gisteravond geboeid geluisterd naar een voordracht over jou! Ze vonden het interessant dat iemand uit 1912 op Twitter zit en blogt met haar achterklein-dochter.
De luisteraars waren vrijwilligers van bibliotheken en mensen van historische verenigingen.

Jouw vader

Ik heb de mensen eerlijk verteld dat je een gewone vrouw uit Hardinxveld bent. En wie jouw moeder is. Dat ze vijf kinderen verloor en altijd een kinderdoodshemd in haar kast had liggen, zoals alle moeders bij jullie. Over jouw vader heb ik ook verteld. Dat hij twee jaar voor het huwelijk van zijn moeder werd geboren. In mijn tijd doen mensen daar niet zo moeilijk meer over, dus dat kon ik rustig vertellen. Marlise was er ook bij. Zij kon uitleg geven over jouw kleding.

Het publiek heeft jouw foto bewonderd en kwam in de pauze bekijken hoeveel onderrokken jij wel draagt. Voordat je nu denkt: mooie boel, vreemden die mijn onderkleding bekijken, moet ik je vertellen dat de mensen vonden dat je er prachtig en voornaam uit ziet op jouw foto. Jouw duurzame manier van leven bewonderen ze. Zelf zijn ze te gemakzuchtig om een gat in hun sok te stoppen. Een geit willen ze ook niet houden; ze kopen de melk liever. En kranten in stukjes snijden voor op het toilet, daar hebben ze geen zin in.

Bloemen

Na afloop kreeg ik bloemen, twee boeken en enthousiaste reacties. We kregen zelfs applaus, jij en ik. Als ik nu naar het boeket kijk, denk ik: dat heb ik ook aan jou te danken.

Bedankt voor jouw tips over stijfsel. Ik zal eens in de winkels kijken of ik nog ergens stijfsel kan kopen, dan kan ik het uitproberen.
Dank zij jou word ik nog eens een goede huisvrouw. Echt.

Groet!
Anne Marie

Lesje over stijfsel

Je moet stijfsel oplossen in koud water en dan heet water toevoegen.

Hardinxveld, 10 oktober 1912

Beste Anne Marie,

Je vroeg naar het gebruik van stijfsel. Om te beginnen bevreemdt het mij dat jullie geen stijfsel gebruiken. Het beschermt je uitzet en je goeie goed tegen slijtage en vuil. En het ziet er veel netter uit.

Tafellaken

Ik gebruik stijfsel onder andere voor mijn lakens en schorten. Als je overhemden ermee behandelt, krijgt de stof zijn stevigheid terug. Dan moet je ze wel strijken terwijl ze nog vochtig zijn. Verder voorkomt een behandeling dat vlekken in mijn zondagse tafellaken trekken. Bij een volgende wasbeurt lost het stijfsel op en het vuil spoelt er dan ook meteen uit.

Als je wilt dat je wasgoed juist heel soepel en zacht wordt, moet je het na droging strijken. Je strijkbout glijdt bovendien makkelijker over de stof. Ik begrijp werkelijk niet dat jullie het niet meer gebruiken. Hoe krijgen jullie vlekken overal goed uit? En je legt het ook al niet op de bleek. Ach, ach, vooruitgang is maar betrekkelijk hoor.

Geen slons

Bij donker gekleurd wasgoed moet je niet teveel gebruiken, anders krijg je een witte aanslag op het goed. En: hoe meer stijfsel en hoe minder water je gebruikt, hoe harder het resultaat wordt. Dus voor de rokken moet je niet te veel gebruiken. Maar verzuim het niet, want anders denken de mensen dat ik een slons ben.

Vandaag ben ik begonnen aan een omslagdoek. Daar ga ik nu nog een uurtje aan breien. Ik kan die omslagdoek straks ook gebruiken om mijn kind mee toe te dekken als het erg koud is.

O ja, Dit de hoepmaakster ken ik niet hoor. Die moet zeker nog geboren worden. En eh, als wetenschappers weten hoe het moet met die deeltjesversneller, breng je dan ook chocolade hagelslag mee? Dat lijkt me heerlijk. Of stuur anders een pakje vooruit.

Je liefhebbende,
Plonia

De tweede hoepmaakster

Zo ziet hagelslag eruit. Het is van chocolade.
En we eten het niet alleen op feestdagen.

Ottoland, 8 oktober 2012

Hey Plonia,

Het zal nog wel even duren voordat de deeltjesversneller zover is ontwikkeld dat ik bij je op bezoek kan komen. Wetenschappers denken dat zogenaamde Higgs-deeltjes in een deeltjesversneller zich in een vijfde dimensie kunnen bewegen. En dat die dus kunnen opduiken in het verleden of in de toekomst. Maar of personen ook op die manier verplaatst kunnen worden, dat is nog onzeker. Hoe een deeltjesversneller eruitziet? Het is een cilindervorming apparaat, groot en van glanzend metaal.

Hagelslag

Mijn uitleg over hagelslag is een stuk eenvoudiger dan die over de versneller; het zijn gewoon korreltjes van chocolade. Heel erg lekker. Ik heb ze voor jou op de foto gezet.

Je vroeg naar de Engelse vertaling van een paar woorden. Alleen de vertaling van petroleumstel kon ik vinden: paraffin stove. Spreek uit: pèrèfin stoov. En de 'r' moet je niet laten rollen. De andere woorden zijn zó verouderd dat niemand nog de moeite neemt om ze te vertalen.

Vrouwelijke hoepmaker

Wat leuk dat Arie me uitnodigt om in zijn hoepmakerij te komen kijken, als ik naar 1912 kom. Ik las in een boekje dat er bij jullie ook een vrouwelijke hoepmaker is. Ze wordt 'Dit de hoepmaakster' genoemd. Ken je haar? Kan Arie mij leren om een paar hoepels te maken? Dan word ik de tweede vrouwelijke Hardinxveldse hoepmaker in de geschiedenis.

Ik heb nog een andere vraag. Pas zag ik jouw tweet over het gebruik van stijfsel. Wil je me eens uitleggen waarom en hoe jij dat gebruikt? Dan kan ik jouw gereconstrueerde kleding een passende behandeling geven. Van stijfsel heb ik namelijk net zo weinig verstand als van deeltjesversnellers.

hartelijke groet,
Anne Marie

Hoepmaker in het Engels

Vader is begonnen aan de krullen voor een wieg.

Hardinxveld, 5 oktober 1912

Dag Anne Marie,

Is het je ernst met dat logeerplan van jou? Arie zegt dat ik het niet moet geloven. 'Het kan immers niet', zegt hij. Ik werd er een beetje zenuwachtig van, toen ik het las. Je vindt mijn dijkwoning vast armoedig. Aan de andere kant: aan mijn linnenkast kun jij een voorbeeld nemen. Voor mijn keurige stapeltjes linnengoed hoef ik mij niet te schamen.

Laat het me wel op tijd weten, als je komt. Ik heb geen logeerbed, maar we kunnen een stromatras voor je maken.

Hagelslag

Er staan veel onbegrijpelijke dingen in jouw laatste schrijven. Wat bedoel je toch met een deeltjesversneller? En hagelslag op brood? Bij ons komt hagelslag uit de lucht, meestal gepaard met storm of onweer, en het verwoest de oogst.

Ik ga geen Engels liedje zingen hoor. Ik wil namelijk wel weten wat ik zing. Maar je mag me best een paar woordjes in het Engels leren. Wat is 'hoepmaker' in het Engels? En 'voetenstoof' en 'petroleumstel'?

Wieg

Op de foto zie je werk van mijn vader. Hij is in zijn smederij begonnen aan een wieg voor het kind dat ik verwacht. Tussen de gewone klussen door werkt hij er af en toe aan. Heb je ooit gehoord van een hoepmakersvrouw met een smeedijzeren wieg vol krullen? Ik wed dat ik er straks extra kraambezoek door krijg, van nieuwsgierige buurvrouwen.

Arie stapt net binnen. Hij stopt vroeg met werken vanavond. Hij laat weten dat je vooral ook in zijn hoepmakerij moet kijken als je komt!

Plonia

Koffer staat klaar

Mijn koffertje staat al klaar.

Ottoland, 3 oktober 2012

Hoi Plonia,

Ik heb er nog eens over nagedacht: het is toch eigenlijk vreemd dat wetenschappers er inmiddels in geslaagd zijn mensen naar de maan te schieten, maar dat we nog niet eens een klein eeuwtje terug in de tijd kunnen reizen? Er zijn geleerden die verwachten dat de grootste deeltjesversneller ter wereld  gebruikt kan gaan worden als tijdmachine. Vraag me niet dit uit te leggen, maar als wij elkaar kunnen schrijven, komt het met die deeltjesversneller vast ook wel goed. Ik heb mijn koffertje dus vast klaargezet.

Po en hagelslag

Het is nog wel lastig om te bepalen wat ik mee moet nemen. In ieder geval neem ik een po mee, eentje die van mijn oma is geweest. Want stel dat het jou niet lukt een extra po te organiseren, dan moet ik bij nacht en ontij door jouw achtertuin naar de plee wandelen. Daar heb ik dus geen zin in. Verder kan ik mijn föhn wel thuislaten (daar blaas ik mijn haar mee droog, erg handig), en mijn elektrische tandenborstel ook. Aan mijn mobiele telefoon heb ik ook niks, want er staan daar bij jou geen zendmasten. Wat ik ook meeneem: maandverband, want die lappen die jullie gebruiken, dat lijkt me niks. En een pakje Droste cacao, om jou te laten zien dat we dat nog steeds hebben. Het ziet er nog precies het zelfde uit! O ja, hagelslag neem ik ook mee, want dat heb jij vast niet. Dat is lekker op je brood.

Je vroeg welk liedje ik jou ga leren. Dat wordt waarschijnlijk: 'From now on' van Supertramp. Het begint zo: 'Monday has come around again'. Het gaat over iemand die erover fantaseert hoe hij kan ontsnappen aan de dagelijkse sleur. Dat lijkt me met die maandagse was van jou wel van toepassing. En je leert meteen wat Engels. Volgens mij gaan we heel veel lol hebben.

Ik hoop dat ze opschieten met die deeltjesversneller.

Hartelijke groet,
Anne Marie

Bezoek uit den toekomst

Ons fornuis brandt weer, dus ik heb mijn petroleumstellen minder
vaak nodig.

Hardinxveld, 1 oktober 1912

Beste Anne Marie,

Heel vermakelijk, jouw beschrijving van een logeerpartij. Ik heb het Arie voorgelezen, hij moest er ook hartelijk om lachen. Sokken stoppen is trouwens helemaal niet zo moeilijk hoor. Als je komt kan ik je dat best leren. En we kunnen beslist een extra po voor je organiseren, zodat je 's nachts niet door het donker naar de plee hoeft. Bovendien hebben we inmiddels ons fornuis aangestoken, dus kou hoef je niet te hebben.
Ha, ha, ik zie de krantenkop in 'De Nieuwe Merwebode' al voor me: 'Bezoek uit den toekomst voor P. Loeve'

Zingen

Je vergat nog wel iets te melden: onder het werken zou ik je liedjes leren. Als je zingt onder het werken, valt het je minder zwaar. Ik zou jou bijvoorbeeld 'Klein vogelijn op groene tak, wat zingt g'een lustig lied' kunnen leren. Wellicht kun jij mij liederen leren die ik nog niet ken?

De vrouwen op de foto die je meezond ken ik wel. Achteraan, met haar hand aan de kin, staat Jaan Klop. Ze is waterdraagster. Voor een luttel bedrag vult ze de regentonnen van dorpsgenoten met water dat ze nabij het veer uit de rivier haalt. Je ziet haar emmers rechts op de foto staan. De vrouw helemaal rechts is op weg naar haar akkertje, om groenten te halen. De anderen ken ik ook, maar ik zal je niet vermoeien met hun namen.

Klitwortel op brandewijn

O, wat ik ook nog bedacht: als je komt logeren kun je me helpen met het inmasseren van klitwortel op brandewijn. Dat middeltje is heel goed voor je haar en hoofdhuid, maar het is een heel karwei om het aan te brengen. Ik kan het dan meteen bij jou doen. Ken je het middel misschien?

Je liefhebbende,
Plonia