Wat een uitvinding, zo'n zeepklopper

Mijn zeepklopper kocht in het Openluchtmuseum in Arnhem.

Ottoland, 27 april 2013
Hoi Plonia,

Opvallend, die Turkse vrouwen met hun eigen krant. Wat ik ervan vindt? Nou ja, er zullen bij jullie genoeg krantenredacties zijn die geheel uit mannen bestaan, dus wat dat betreft... Het zorgt misschien voor evenwicht, zal ik maar zeggen.

Inmiddels is er onderzoek gedaan naar de effecten van aan- en afwezigheid van vrouwen op het werk. Bedrijven waarin mannen en vrouwen samen optrekken functioneren het best, bleek uit zo'n onderzoek.

Zeepklopper

Vanmorgen heb ik de vaat gedaan op z'n negentiendertiens: met een zeepklopper en een stuk Sunlight. Het beviel me goed. Die zeep ruikt heerlijk fris en het is wel rustgevend, een beetje plonsen in geurend lauw water. De vaat werd ook nog goed schoon, zelfs de vette.

Weet je hoe wij de vaat doen? Door alles in een soort kastje te stoppen, met een klein blokje zeep erbij. In dat kastje zitten kraantjes die water over de vieze kopjes en borden spuiten. Na enige tijd doen wij zo'n kastje weer open en kunnen we de vaat er schoon uit halen! We noemen zo'n apparaat een vaatafwasmachine.

Reparaties eenvoudiger

In eenvoud en werkzaamheid overtreft jullie zeepklopper toch onze machine, moet ik zeggen. Ook als de elektriciteit uitvalt kun je nog gewoon de vaat doen. En reparaties zijn een stuk makkelijker.

Over honderd jaar hebben ze misschien ook een machine voor het strijkgoed. Je stopt het er ongestreken in en na een uurtje haal je de gestreken stapeltjes er weer uit. Lijkt me wel wat.

Groetjes,
Anne Marie

Turksche kiesrechtvrouwen in aantocht

Ik naaide een luierpakje voor Annigje. Het is nog te groot en ligt te
pronken op de luierdroger.

Hardinxveld, 24 april 1913

Dag Anne Marie,

Laat ik je eerst vertellen dat onze Annigje gezond opgroeit. Ze is nu negen weken oud. De afgelopen dagen heb ik gewerkt aan een luierpakje. Alles met de hand; een naaimachine bezit ik niet.

Pokkenbriefje

Over enige tijd zal ik Annigje moeten laten vaccineren tegen de pokken. Daar wordt ze vast koortsig van. Ik zie er nu al tegenop. Toch zal het moeten; als kinderen beneden 't jaar gevaccineerd worden tegen pokken, hebben ze er 't minste last van. Er zijn scholen die kinderen niet toelaten als ze geen pokkenbriefje hebben. Een pokkenbriefje, dat is een bewijs van vaccinatie. Daarop staat ook hoeveel pokken er zijn opgekomen. Ach, 't arme kind zo te moeten kwellen.

Krant van slavinnen

Er is iets geheel anders dat ik je wil schrijven. Vandaag las ik in de krant een bericht over vrouwen in Konstantinopel die geheel zonder hulp van mannen een dagblad maken. Het heet 'De wereld der vrouwen'. De redactie zegt in haar eerste hoofdartikel: "Wij verzoeken onze mannelijke collega's ons rustig aan het werk te laten. Wij zullen onze rechten zoo goed mogelijk verdedigen. De mannen hebben te lang ons als slavinnen beschouwd en behandeld, dan dat wij van hen verbetering van onze achteruitzetting mogen verwachten." De Turksche kiesrechtvrouw is dus in aantocht. De krant schrijft: "Het merkwaardige is dat het officieele persbureau 't verschijnen van het blad heeft goedgevonden."

Ik moest vanzelf meteen aan jou denken. Je schrijft immers ook voor een krant, als vrouw. Wat vind je hier nu van? Ik vind het maar dwaas. En mannen in mijn dorp beschouwen vrouwen geenszins als slavinnen. Mogelijk is het in Konstantinopel anders.

Je liefhebbende Plonia
P.S. Ik zou je gaarne stekjes en zaden voor jouw tuin sturen. Zodra de wetenschap dat mogelijk heeft gemaakt, moet je het mij maar laten weten.

Nostalgie in de tuin en de keuken

We vonden pastinaken. En ik ga ze zaaien voor
volgend jaar.

Ottoland, 21 april 2013

Hoi Plonia,

Nog bedankt voor jouw oproep op Twitter. Dankzij jouw verzoek om pastinaakzaad voor je achterkleindochter, viel er gisteren een envelop op onze deurmat, geadresseerd aan 'de achterkleindochter van Plonia Loeve'. Er zat een zakje pastinaakzaad in!

Nostalgisch zaad

Op de plek waar ik in gedachten al frisgroen loof boven de grond zie staan, ligt nu helaas nog een betonplaat. Gelukkig hebben we iemand gevonden die de plaat voor ons kan verwijderen. Ik verheug me op volgend voorjaar, als ik in dat stukje tuin allerlei nostalgisch zaad kan uitstrooien. Bedankt voor je tips.

Pastinaaksoep

Onlangs kocht ik een boekje: 'Je eigen groentetuin op 1 vierkante meter'. Mijn vingers jeuken om te beginnen. Dit jaar moeten we het nog met pastinaak van de groenteboer doen. Ik heb een heerlijk recept voor pittige pastinaaksoep gevonden. Met room, knoflook en kerrie. Ken jij dat eigenlijk: kerrie?

Ruimteplant

Het spijt me dat het mij niet is gelukt om naar 1913 te reizen. Ik geloof zeker dat je goede koffie schenkt. Helaas is de techniek nog niet zo ver dat ik bij jou in de boomgaard kan komen zitten.
Misschien kunnen we elkaar over een paar jaar stekjes sturen? De wetenschap moet toch ergens mee beginnen. Voordat ze mensen naar de maan stuurden, lieten ze een hond in de ruimte cirkelen. Dan kan onderzoek naar tijdreizen best met een paar plantjes beginnen.

Maak je geen zorgen over de reacties op de expositie van jouw kleding. Mensen vinden het alleen maar interessant en spreken er zeker geen schande van. Jouw ondergoed is zo degelijk, daar gaat nog geen non van blozen.

Groet!
Anne Marie

Pinksternakel in de pan

Ik breng meer tijd achter het aanrecht door dan jij.

Hardinxveld, 17 april 1913

Beste achterkleindochter,

Hoe is het toch mogelijk: je reist in één dag heen en weder van Ottoland naar Arnhem in je automobiel, om op bezoek te gaan bij mevrouwen uit 1910. Wat vonden die mevrouwen ervan dat jullie zomaar wilden mee-eten?

Het steekt me wel een weinig dat jullie nu in 1910 zijn geweest, zonder eens op bezoek te komen in 1913. Genoeglijk koffiedrinken met vreemd volk en je eigen overgrootmoeder passeren... Mijn koffie is heusch van goede kwaliteit.

Wonderlijk dat je nog nooit pastinaken had gegeten. Wij hebben ze volop. Je kunt ze heel eenvoudig zelf verbouwen, weet je dat? Wellicht kun jij nog ergens zaad verkrijgen?

Pinksternakel

Ik mag dan grote delen van mijn dagen doorbrengen achter mijn aanrecht, ik kan je alles over pastinaak vertellen. Wij noemen het ook wel pinksternakel. Voor soep is pastinaak reeds in de nazomer te gebruiken. Ofschoon het een twee- of meerjarig groot gewas is, wordt in het voorjaar gezaaid, reeds in het laatst van februari.

Pastinaak gedijt het best in kleiachtige grond. Die moet men wel diep doorspitten. Versche mest is schadelijk voor dit gewas. In het late najaar rooi ik de wortelen, daarna bewaar ik ze in vochtig zand.

Gevaar op de weg

Eerder schreef je over boodschappen doen op de fiets. Ik bezit geen fiets, zoals jij al vermoedde. Zowel op een rijwiel als in een automobiel zou ik een gevaar op de weg zijn. Maar met de benenwagen kom ik overal, en mijn kruidenier bevindt zich op kleine afstand.

Hemd

Waar ik mij momenteel ongerust over maak: spreken de mensen er geen schande van dat mijn ondergoed in een museum te zien is? Onlangs zag ik Aart en Eigje Muilwijk nog; zij wonen in de boerderij die bij jullie museum De Koperen Knop is. Wat zouden zij lachen als ze wisten dat mijn hemd in hun woonkamer tentoongesteld wordt. Ik heb het hen natuurlijk niet verteld.

Je liefhebbende Plonia

Johannes Vermeer in Openluchtmuseum

Ottoland, vrijdag 12 april

Hoi Plonia,

We hebben de foto's van onze tijdreis ontvangen.

Alsof Johannes Vermeer aan het werk geweest is, zo schilderachtig is onderstaande foto die fotografe Gera van den Hof gisteren in het Openluchtmuseum van Marlise maakte. Voor meer foto's, klik op: http://www.plonialoeve.com/p/fotos.html

Ontdekking van 1910

Rechtsboven zie je de pastinaken die we aten. Dit is de kelder van de
Varikse boerderij in het Openluchtmuseum.

Ottoland, 11 april 2013

Hoi Plonia,

Het leven in 1910 beviel vandaag heel goed! Ik snap best dat jij je thuisvoelt in 1913. Zo'n kolenfornuis geeft heerlijke warmte en het licht van olielampjes is vriendelijk en sfeervol. Verder smaakte de koffie - van zelf met de hand gemalen bonen - me heel goed. We zetten hem zonder filterzakje: gewoon gemalen koffie in de pot, heet water erop en kort daarna zaten we gezellig te slurpen uit kommen zonder oor.

Gastvrouwen

We waren dus in het Openluchtmuseum in Arnhem, in een boerderij uit de Tielerwaard. Uit Varik om precies te zijn. Die hebben ze in de jaren zeventig in het Openluchtmuseum in Arnhem weer opgebouwd. Medewerksters Catrien en Yvonne waren onze gastvrouwen. Ouderwets gastvrij waren ze.

Marlise (ook een van jouw achterkleindochters, zoals je vast nog weet), had voor zichzelf snel een tweede blouse en extra rok van jou nagemaakt. Ook ik had kleren van jou aangetrokken. Zo liepen we rond als twee kopieën van jou. Allerlei toeristen, waaronder Japanners, vroegen ons te poseren voor hun camera. Wat we natuurlijk lieftallig deden.

Pastinaken

Weet je wat we aten in die boerderij uit Varik? Pastinaken! Die had ik dus nog nooit gegeten. Bij ons noemen we dat een 'vergeten groente'. Vreemd eigenlijk, want de smaak is heerlijk.Waarom vergeten mensen steeds weer dingen, die dan later opnieuw uitgevonden moeten worden?

Aan het einde van de dag vond ik het jammer dat ik niet mocht blijven slapen, in een van die gezellige bedstedes, op een veren matras achter gebloemde gordijntjes.

File

Terug in 2013 belandden we in de file. Zo noemen we een te groot aantal automobielen die stapvoets rijden, in een rij waar geen einde aan komt. Door zo'n file ben je altijd later thuis dan je gedacht had. Maar ach, na zo'n reis naar 1910 kijk je niet op een uurtje meer of minder, zo is het ook wel weer.

Binnenkort laat ik je actiefoto's zien die een andere tijdreizigster vandaag van ons gemaakt heeft. Foto's van ruim honderd jaar geleden dus eigenlijk.

Liefs,
Anne Marie

Boodschappen doen zonder winkelwagen

Een fiets: heel handig als je boodschappen doet.

Ottoland, 8 april 2013

Ha Plonia,

Bedankt voor je waarschuwing. Ik zal oppassen als ik zeep moet schaven donderdag in het Openluchtmuseum.
Een bezoeker van ons blog schreef dat haar/zijn moeder een aardappelkrabberssluifje over haar vinger deed op wasdag, als ze zich geschaafd had. Dat was een soort vingerhoed. En de opoe van deze persoon gebruikte bij het schaven een leren lapje om de zeep vast te houden.

Niet tuttig

Je vroeg me wat ik onder traditionele denkbeelden versta. Nou ja, dat weet ik eigenlijk zelf niet goed. Het ging me erom dat ik niet voor tuttig versleten wil worden - en dat mensen dat toch doen als je niet een beetje op de mode let. Jij draagt tenslotte ook niet meer zulke jakjes als je moeder.


Ik geloof dat ik niet zo snel iets traditioneel vind. Het is belangrijker dat mensen hun keuzes bewust en zelfstandig maken. Dan kan een traditionele keuze beter zijn dan een vooruitstrevende.

Geen fiets

Vanmorgen heb ik weer aan jouw levensverhaal gewerkt. Al schrijvend realiseerde ik me weer eens hoe klein jouw wereld is. Je hebt geen fiets; die hebben maar weinig mensen in jouw dorp. Je hebt dus niet eens leren fietsen. En een automobiel heb je natuurlijk ook niet. Zelf vind ik het vooral in de zomer heerlijk om op de fiets een paar boodschappen te halen. Langs het wuivende riet van de Vliet, tussen roepende kieviten en grazende koeien door. En je hoeft geen winkelwagen vol te laden, want de boodschappen moeten in je fietsmandje passen. Relaxed dus.

Oh, winkelwagens ken jij natuurlijk niet. Dat zijn karretjes waarmee je langs alle kasten met boodschappen rijdt. Omdat onze kruidenierswinkels groot zijn, is zo'n kar tot áán de kassa heel handig. Je kunt er een paar tassen vol boodschappen in kwijt. Eenmaal voorbij de kassa is het een heel gesleep...

Pleisters

Trouwens nog bedankt voor je recept voor stroopballen. Ik hoop een keer tijd te vinden om ze te maken. En wat handig dat jij gewoon een stukje laken om je duim bindt als je een snee hebt. Wij hebben pleisters in de kast liggen. Daar zitten twee kleefrandjes aan, zodat ze om je vinger blijven zitten. We kopen ze bij onze kruidenier. Maar jouw oplossing is natuurlijk veel duurzamer, zoals jouw hele leven.

Liefs,
Anne Marie

Pas op bij het zeep schaven

Bijschrift toevoegen

Hardinxveld, 5 april 1913

Beste Anne Marie,

Hoe vergaat het jou? Zelf heb ik een pijnlijke duim. Ik heb mij flink in de vinger geschaafd bij het zeep schaven. Gelukkig heb ik repen katoen van een oud laken bewaard, zodat ik mijzelf kon verbinden. Maar als het maandag wasdag is, is zo'n verbonden duim reuze onhandig.

Pas op

Ik vind het zeer goed dat je donderdag les gaat nemen in huishoudelijke zaken. Men moet toch weten hoe een kolenfornuis aan te steken of griesmeelpudding te maken. Maar pas op bij het zeep schaven!

Momenteel is het wat fris bij ons in huis. We hebben de kachelpijp verwijderd en de kachel naar achteren geschoven. Het voorjaar is immers aangebroken. Iedereen doet dat zo bij ons. In deze tijd van het jaar ben ik op kille avonden dus nog blij met mijn voetenstoof.

Traditioneel?

Het bevreemdt mij dat je keurig geklede vrouwen met lange rokken en opgestoken haren traditionele denkbeelden toeschrijft. Wij gaan heusch zeer goed met onze tijd mee.
Wat bedoel je overigens met traditioneel? Ik ben de mening toegedaan dat men moet behouden wat goed is.

Je liefhebbende Plonia

Les in het Openluchtmuseum

Marlise en ik zijn klaar voor een bezoek aan 1910.

Ottoland, 2 april 2013
Hey Plonia,

Volgende week donderdag krijg ik een lesje 'leven in 1910'! Een medewerkster van het Openluchtmuseum gaat Marlise en mij leren hoe zij haar huishouden doet. Natuurlijk kleden we ons in stijl.

Het Openluchtmuseum heeft een boerderij uit Varik waarin alles nog net zo gaat als in 1910. Eindelijk kan ik leren hoe jij je kolenkachel aanmaakt, griesmeelpudding kookt, je huis schoonhoudt zonder stofzuiger en de vaat doet zonder een flesje Dreft. Aan bezoekers mogen Marlise en ik uitleggen waarom wij ons die dag in kleding van onze overgrootmoeder hebben gestoken.

Uiterlijk en identiteit
Toen ik onlangs met opgestoken haren in 'Plonia-stijl' naar Marlise reed, om onder andere bijgaande foto te gaan maken, realiseerde ik me dat verandering van uiterlijk iets doet met je identiteit. Je voelt jezelf anders én mensen beoordelen je ook anders. Vrouwen met lange rokken en het haar strak tussen schuifspeldjes? Dat moeten dames met traditionele denkbeelden zijn...

Naar de kapper
Mijn haar had ik speciaal voor dit project laten groeien. Nadat ik in jouw kleding had geposeerd, ben ik snel naar de kapper gegaan. Daarna voelde ik me weer mezelf. Want ik heb helemaal geen traditionele denkbeelden. En ik wil ook niet dat mensen denken dat ik die heb.

Mijn dochters kiezen kleding uit een H&M catalogus. Ze willen dat iedereen kan zien hoe modern ze zijn. Het gekke is nog: voor jou is het helemaal hip om erbij te lopen als op de foto bij dit bericht. Als ze bij jullie een H&M catalogus zouden hebben, zou jij er zo in passen.

Groet,
Anne Marie